تعریف فازبندی مهندسی در مطالعات

در طراحی سامانه های حفاظت و امنیت الکترونیک، از آنجا نه فقط در کشور ما، بلکه در اکثر کشورهای جهان و حتی بعضا توسعه یافته، دانش این حوزه در دست تعداد انگشت شماری قرار داشته، به ندرت شاهد آن بودیم که استانداردهای اولیه مهندسی رعایت شده باشد. به همین دلیل عجیب نیست که این استانداردها، برای طیف وسیعی از فعالان حوزه امنیت الکترونیک ناشناخته باقی مانده باشد.
در مطالعات مهندسی، 5 فاز اصلی تعریف می شوند که با پاسخ دهی و مطالعه مناسب این فازها می توان طراحی مناسب و کاملی از پروژه ایجاد نمود. این فازها بصورت عمومی به شرح زیر می باشند:

الف. فاز صفر ؛
مرحله شناخت (شناسایی)، مطالعات شناسایی طرح

مطالعات شناسایی شامل بررسی‌ها، مطالعات، تحقیقات و آزمایش‌های لازم به منظور تعیین هدف طرح، شناخت اجزا، ستاده‌ها و داده ها و همچنین امکانات فنی اجرایی با توجه به تجهیزات و نیروی انسانی و تکنولوژی مورد نیاز و سایر امکانات و محدودیت ها و بالاخره برآورد حدود سرمایه گذاری، زمان اجرا، محاسبات اقتصادی، تعیین بهره وری و تعیین اثرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از اجرای طرح و همچنین اثرات متقابل روی طرح های دیگر که در ارتباط با آنهاست، می باشد.حاصل این مطالعات به صورت گزارشی تدوین می گردد که مبنای اتخاذ تصمیم در مورد اقدامات بعدی خواهد بود.

ب. فاز اول ؛
مطالعات مقدماتی طرح

پس از شناخت طرح و تعیین مشخصات کلی آن بر مبنای بررسی‌های شناسایی کلی و یا مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی خاص، مطالعات فاز یک مطرح خواهد شد. به بیان دیگر، انجام مطالعات فاز یک، قبل از وجود یا اتمام مطالعات فاز صفر، یک خطای نابخشودنی مهندسی است.
خدمات مربوط به مطالعات مقدماتی شامل بررسی‌ها، مطالعات تحقیقات و آزمایش‌های لازم به منظور طراحی و تهیه نقشه‌های مقدماتی و مشخصات کلی و تعیین محل‌های مناسب و برآورد کلی ابعاد و حجم کار و هزینه‌های هر یک از راه حل‌های پیشنهادی و همچنین مقایسه و تعیین نکات مثبت و منفی هر راه حل و بازده اقتصادی و اثرات اجتماعی هر یک از آنها است. تهیه کننده طرح مقدماتی, مناسب ترین راه حل را با ذکر دلایل لازم توصیه می نماید. مطالعات، تحقیقات، نقشه برداری ها و بررسی ها و آزمایش های این مرحله باید تا حدی کامل باشد که برآورد هزینه ها، اعم از هزینه دوره اجرای طرح و هزینه دوره بهره برداری تا حد قابل قبول دقیق باشد تا اتخاذ تصمیم منطقی میسر گردد. نتیجه این مطالعات و هم چنین مبانی محاسبات و برآوردها و روش انجام مراحل بعد به صورت گزارش تدوین می گردد. پس از تصویب این گزارش توسط دستگاه اجرایی (یا مجری طرح) و انتخاب راه حل مناسب، نقشه ها و مشخصات برآوردی کلی ابعاد و حجم کار، هزینه های مربوط به راه حل انتخاب شده مبنای تهیه نقشه ها و اسناد و مشخصات اجرایی قرار خواهد گرفت.
شایان ذکر است، در پاره ای از طرح ها تفکیک مرحله شناسایی و مرحله یک(به صورت دو مرحله جداگانه) ضروری نبوده و این مرحله تواما در یک مرحله صورت خواهد گرفت. در بسیاری از پروژه های امنیت الکترونیک، این موضوع صادق است.

ج. فاز دوم ؛
خدمات مربوط به تهیه نقشه ها و اسناد و مشخصات اجرایی طرح

این خدمات طبق نتایج حاصل از مطالعات مرحله یک انجام خواهد شد؛ این مرحله شامل انجام مطالعات و بررسی ها و تحقیقات و نقشه برداری ها و آزمایش های لازم به منظور تهیه کلیه اسناد عملیات اجرایی طرح از جمله شرایط عمومی و خصوصی پیمان و نقشه های اجرایی و مشخصات فنی، نقشه و برنامه زمانی اجرایی کار، منابع تهیه تجهیزات موردنیاز، برآورد مقادیر کار و برآورد دقیق هزینه اجرا، تدوین خواهد گردید.این گزارش باید شامل نحوه تهیه اسناد عملیات اجرایی، روش نتیجه گیری از تحقیقات، آزمایش ها، محاسبه های فنی و تاسیساتی؛ روش تعیین برآورد و نتایج برآورد هزینه تجهیزات؛ هم چنین روش های مورد نیاز ضمن اجرا، استاندارد و معیارهایی که در طراحی به کار رفته و هم چنین دستورالعمل در مورد نکاتی که ضمن اجرا باید از طرف دستگاه نظارت رعایت شود و رواداری‌های (تلورانس ها tolerance) قابل قبول و هرگونه توصیه و پیشنهاد که اجرای کار را به نحو مطلوب می رساند، باشد.

د. فاز سوم ؛
خدمات مربوط به نظارت بر اجرای طرح

این مرحله از تصویب گزارش ها و نقشه ها و مشخصات و سایر اسناد عملیات اجرایی مشروح در مرحله 2و حصول اطمینان از مهیا بودن محل اجرای شروع خدمات فنی مورد نیاز ، نظارت بر اجرای عملیات بر حسب مورد بعضا یا کلا شامل اقدامات زیر خواهد بود:
• تکثیر اسناد و مدارک مناقصه
• همکاری با دستگاه اجرایی در انتخاب پیمانکاران ذیصلاح برای دعوت به مناقصه و انجام تشریفات و تعیین برنده مناقصه و عقدقرارداد با پیمانکار
• نظارت بر حسن اجرای کار و مطابقت عملیات انجام شده با مشخصات فنی و برنامه های زمانی و ارسال گزارش های لازم.
• سرپرستی و نظارت مستمر بر کار پیمانکار تا پایان عملیات اجرایی
• تهیه نقشه های تکمیلی و جزئیات مورد نیاز اجرای کار
• پیشنهاد تغییرات و یا کاهش و افزایش مقادیر کار در صورت لزوم
• رسیدگی به دعاوی پیمانکاران و اظهارنظر نسبت به آنها
• نظارت بر انجام آزمایش های لازم از نظر کنترل کیفیت عملیات انجام شده
• تهیه صورت مجلس ها و دستور کار آنها
• انجام خدمات مربوط به تحویل موقت و نظارت بر رفع نواقص و تحویل قطعی
• نظارت بر بهره برداری آزمایشی در تحویل موقت
• پیشنهاد کار بهره برداری به کارفرما و تهیه برنامه آموزش آنها
• تهیه دستورالعمل های بهره برداری

هـ . فاز چهارم ؛
خدمات مربوط به دوره بهره برداری و نگهداری

در مواردی که ماهیت کار و شرایط اقتضا کند، می توان برای دوره محدود از خدمات مهندسان مشاور در بهره برداری و نگهداری از تاسیسات ایجاد شده استفاده نمود. خدمات ارجاعی برحسب مورد ممکن است شامل تعیین و انتخاب کادر بهره برداری و نگهداری باشد . این خدمات بر حسب مورد ممکن است همزمان با خدمات مرحله 3 انجام گیرد به نحوی که در شروع مرحله بهره برداری و نگهداری، وسایل و کادر بهره برداری و نگهداری آماده به کار باشد.

جمع بندی و نتیجه‌گیری
همانگونه که در بالا مشاهده می نمایید، فازهای مهندسی طراحی، شامل مفاهیم کلی بوده، در هر حوزه مهندسی، این مفاهیم کلی بر روندهای اجرایی معینی نگاشته خواهند شد. به بیان دیگر، یک مشاور آگاه، باید طرح و برنامه های مدونی برای انجام کار خود داشته باشد تا تمامی روندهای فوق الذکر را با توجه به شرایط پروژه به اتمام رساند.

About The Author

Naghavi

See author's posts